29.10.10

Ένας αιώνας ελεύθερη Θεσσαλονίκη (1912 – 2012) : Ταυτότητα και ιστορική αφήγηση (συνείδηση και μορφωτικό κίνημα).

του Ελευθερίου Τζιόλα

Όταν θα φτάσουμε στο 2012, αύριο δηλαδή, θα είναι αργά...
Ποιά είναι η προπαρασκευή και ποιό το σχέδιο; Τί θ΄αφήσει στην κοινωνική συνείδηση και στο ‘’σώμα’’ της πατρίδας ο πρώτος αιώνας της ελεύθερης Θεσσαλονίκης, της ελεύθερης Μακεδονίας ; Πέρα απ΄τα βεγγαλικά, τα δοξαστικά, τους βερμπαλισμούς, την επαρμένη κενή κομπορημοσύνη, τις αρπαχτές των επιτήδειων, τον ψευδεπίγραφο πατριωτισμό των υποτακτικών.
Κάθε σχέδιο για κάθε τι, απ΄το μικρό μέχρι το μεγαλύτερο :
- διαποτίζεται από ένα πνεύμα,
- χτίζεται πάνω σε βάσεις πολιτικής και έχει στόχους πολιτικής,
- δημιουργεί ένα πολυεπίπεδο αναγνωρίσιμο και αναγνώσιμο αποτέλεσμα που κατέχει μια θέση στον ιστορικό χρόνο και τις εξελίξεις.
Κάθε σχέδιο, δηλαδή, έχει ιδεολογία, πολιτική, πράξη.
Και γιαυτό υπάρχουν ριζοσπαστικά και συντηρητικά σχέδια.
Δεν είναι μόνον ο Παπαγεωργόπουλος που δεν προετοίμασε οτιδήποτε σχετικό (ακόμα κι αν έκανε την απόπειρα, θα έπρεπε να είμαστε, εκεί, έτοιμοι με τις αρχές, την ποιότητα, την ταυτότητα, την αντιπρόταση). Δεν είναι μόνο ο αναχρονισμός των κάπηλων και των κλειστοφοβικών. Δεν είναι μόνο το κιτς και ο φτηνός λαϊκισμός του Ψωμιάδη.
Το θέμα είναι ο προοδευτικός κόσμος.
Στο σύνολό του. Με την κατανομή βαρών και ευθυνών ανάλογη του εκτοπίσματος των δυνάμεών του, αλλά και την αναγκαία συμβολή του. Έχει ατζέντα ; ΄Εχει δική του οπτική, δική του ματιά για την ιστορική εξέλιξη ; Ποιά είναι η δική του αφήγηση για την πόλη, για τη Μακεδονία, για το χθες και το αύριο (ας μιλήσει, πρώτα, για το χθές κι ας αναζητήσει, μετά, σ΄αυτό το βάθρο, και την προοπτική για το αύριο). Τί θέλει ; Προς τα που στρέφει το ενδιαφέρον του με αφορμή το εμβληματικό γεγονός του πρώτου αιώνα της απελευθέρωσης. Τι πρέπει να εγγραφεί στην κοινωνική συνείδηση, στην ελλαδική συνείδηση με αφορμή αυτό το κεντρικό γεγονός ;
Επί του θέματος αυτού θα έχω μία σειρά παρεμβάσεων.
Ζήτημα πρώτο : που πατάμε, τι κουβαλάμε (η ιστορία, δηλαδή).
Η ιστορία δεν είναι μιά αποσκευή απ΄την οποία πρέπει να ξαλαφρώσουμε. Υπάρχει ως κώδικας ανάγνωσης και πρόσληψης του εθνικού και κοινωνικού βίου. Υπάρχει και ως μηχανισμός αρμολόγησης, ένταξής μας στο γίγνεσθαι. Η Θεσσαλονίκη και η Μακεδονία στερούνται μιας συνεκτικής, στέρεας αφήγησης της πολυκύμαντης διαδρομής τους από προοδευτική σκοπιά. Η ιστορική διάσταση της πατριωτικής-δημοκρατικής-σοσιαλιστικής παράδοσης
και των αντίστοιχων εδράσεων της συνείδησης είναι σχεδόν απούσα για την κοινωνία της Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους της. Η πατριωτική-δημοκρατική-σοσιαλιστική διάσταση, καθοριστική στο αέναο γίγνεσθαι αυτής της περιοχής αποτελεί στη συνείδηση των ανθρώπων της, σήμερα, μια περιθωριακή εγγραφή !
Η επικρατούσα αφήγηση, πέρα από αποσπασματική και ελλειμματική, είναι βαθειά συντηρητική, αναχρονιστική. Οι υπαρκτές προσπάθειες σημαντικών προοδευτικών πνευματικών ανθρώπων της δεν υποστηρίχθηκαν και δεν κυριάρχησαν. Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση του πονήματος των 2500 χρόνων που παραδόθηκε από τη διοίκηση Κούβελα στα ποντίκια της αποθήκης, όπου πετάχθηκε... Καθοριστικοί ιστορικοί κόμβοι, -με βάρος στη διαμόρφωση συνειδήσεων αλλά και την πρόσληψη της εθνικής μας διαδρομής-, όπου η ιστορία κυριολεκτικά πρέπει να ξαναγραφεί, μέσα από μιά νέα, προοδευτική σκοπιά είναι : η Θεσσαλονίκη του Βυζαντίου, η Θεσσαλονίκη των εκκλησιαστικών ηγετών και του Αγίου Όρους, η Θεσσαλονίκη του μακεδονικού αγώνα και της μικρασιατικής καταστροφής, η Θεσσαλονίκη της αντίστασης και του εμφυλίου, η Θεσσαλονίκη των ρήξεων και της οπισθοδρόμησης (1950 – ως σήμερα).
Προοδευτική αφήγηση δεν σημαίνει μια αφήγηση επιλεκτική, προπαγανδιστική (αυτό είναι το χαρακτηριστικό της επικρατούσας εκδοχής). Το αντίθετο, αποτελεί μια συνολική εκδίπλωση της αλήθειας και, μάλιστα, με έμφαση σ΄εκείνα τα γεγονότα, τις πολιτικές, τα ρεύματα, τις οργανώσεις, τους συσχετισμούς, τις προσωπικότητες που ώθησαν τα πράγματα σ΄ενα ανώτερο επίπεδο.
Η ιστορία της Θεσσαλονίκης ενώ είναι απόλυτα συνυφασμένη και πρωταγωνιστική στην ιστορία των μεγάλων αλμάτων της Πατρίδας, των ποιοτικών κοινωνικών αλλαγών, και των μεγάλων προοδευτικών ρευμάτων έχει μεταλλαχθεί, έχει πλαστογραφηθεί στο αντίθετό της, στον αναχρονισμό, τον σωβινισμό, την ιδεοληψία. Η αποκατάσταση αυτού του νήματος χωρίς ασυνέχειες, χωρίς ρήγματα και αντιφάσεις αποτελεί μείζονα προτεραιότητα και πρώτιστο καθήκον κατά το επετειακό έτος, 2012.
Πρέπει να απασχολήσει συγκεκριμένα και συστηματικά για την παραγωγή του αναγκαίου ποιοτικού ιστορικού υλικού, της νέας αφήγησης. Η πολιτεία, τα πνευματικά ιδρύματα, οι κοινωνοί θεσμοί, οι οργανώσεις, οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να εργασθούν αποτελεσματικά και σχεδιασμένα. Η νέα αυτή αφήγηση πρέπει να απλωθεί παντού με εκδηλώσεις, με συζητήσεις, με εκδόσεις, με φεστιβάλ, με δράσεις. Στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στους συλλόγους, στις πλατείες, στους κινηματογράφους, στα γήπεδα, στις εκκλησίες, στις γειτονιές. Με γεφυρώσεις, από το χθές στο σήμερα. Με ζωντάνεμα μνημείων και μνημών, μέσα από την προοδευτική αξιολόγηση, την εστίαση σε μείζονα γεγονότα, την ανάδειξη προτύπων. Με σύνδεση με το σήμερα και τα προτάγματά του... Οι ρήξεις με υπαρκτούς μηχανισμούς αναχρονισμού, η αντιπαράθεση με δυνάμεις σκοταδισμού και αδράνειας, με ψευδοπατριώτες και ‘’ψευδοπροφήτες’’ θα είναι μέρος αυτής της αναγεννητικής, (ανα)μορφωτικής προσπάθειας. Θα επιδιώξουν με κάθε τρόπο να διαφυλάξουν τα ‘’κεκτημένα’’ και την επικυριαρχία τους...
Αλλά, αν επί τέλους, μπούμε στο γήπεδο –και, μάλιστα, μ΄αυτήν την προπαρασκευή- θα ηττηθούν.
Η Θεσσαλονίκη, το 2012, πρέπει να κάνει το μεγάλο βήμα για την προοδευτική αυτοσυνειδησία της. Η προσπάθεια, όμως ξεκινάει, τώρα...
Η Θεσσαλονίκη πρέπει να μάθει την αλήθεια για τον εαυτό της.
Χρειαζόμαστε ένα μεγάλο (ανα)μορφωτικό κίνημα στη χώρα και, πρωτίστως, στα ιστορικά και πληθυσμιακά της κέντρα.
Η Θεσσαλονίκη, με αφορμή τον δικό της αιώνα, ας πρωτοστατήσει...

Θεσσαλονίκη, 28 Οκτώβρη 2010

22.10.10

Το ζήτημα των Σκοπίων : μιά νέα θέση στρατηγικής.(Ή, πως ξεμπλοκάρεται η λύση...)

Του Ελευθερίου Τζιόλα

Το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, μεγάλο εθνικό θέμα, λόγω της κρισιμότητας των οικονομικών και των εντάσεων περί την οικονομία έχει περάσει στις πίσω θέσεις... Ωστόσο, η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Λισσαβώνα (19-20/11.) δημιουργεί μια σημαντική κινητικότητα που πρέπει να εκτιμηθεί σωστά και ν΄αναληφθούν συγκεκριμένες και στοχευμένες πρωτοβουλίες.
Για να μην μακρηγορώ, η θέση μου, -θέση στρατηγικής κίνησης στη παρούσα
φάση-, για το πρόβλημα, περιληπτικά είναι :
1. Η τρέχουσα συγκυρία, παρά την εικόνα επιφανειακής ύφεσης, είναι ευνοϊκή για τις ελληνικές θέσεις και τη ρύθμιση του ζητήματος, για τους παρακάτω λόγους :
(α). Τα Σκόπια ζητούν κάτι ζωτικό για το μέλλον τους (ένταξη στο ΝΑΤΟ και έναρξη διαπραγματευτικών διαδικασιών για την Ε.Ε.), για να το πετύχουν πρέπει να δόσουν (στη διαπραγμάτευση) επίσης κάτι σημαντικό.
(β). Η ελληνική πλευρά τον τελευταίο χρόνο έχει κερδίσει πόντους και έχει διαμορφώσει ένα προφίλ καλού και αξιόπιστου διαπραγματευτή, ''δυτικών προδιαγραφών''.
(γ). Η αμερικανική πλευρά, -διοίκηση Ομπάμα-, έχει μετατοπίσει σχετικά το κέντρο βάρος προς τις ελληνικές θέσεις.
(δ). Οι σαράντα (40) επόμενες μέρες είναι η κρίσιμη περίοδος, αν αυτή περάσει αναξιοποίητη, η επόμενη είναι άγνωστο και αβέβαιο αν θα μας βρεί σε παρόμοια σχετικά καλή διαπραγματευτική κατάσταση.
2. Οι κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης πρέπει να στραφούν και να κλιμακωθούν προς τις δύο (τρεις) μεγάλες δυνάμεις ΗΠΑ, Ρωσία (και την Κίνα). Στόχος μας : οι δυνάμεις αυτές για να διευκολύνουν επί της ουσίας και να ωθήσουν επιταχυντικά τις σχετικές συνομιλίες για την πραγματική κατάληξη τους και την οριστική εξεύρεση λύσης να αποφασίσουν και να καταστήσουν σαφές προς τα Σκόπια (και διεθνώς) τα παρακάτω:
- Οι δύο (oι τρείς) χώρες, -η κάθε μία, φυσικά, με την αυτονομία απόφασης και έκφρασης της (και όποιες άλλες,ακολούθως ή παραλλήλως)-, αποδεχόμενες ως μόνη αποτελεσματική διαδικασία αυτή των διμερών συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και με στόχο την ενίσχυση και επιτάχυνση της, αλλά κυρίως επειδή θέλουν να καταστήσουν προς κάθε κατεύθυνση ξεκάθαρο ότι το μόνο ισχυρό και αδιαμφισβήτητο όνομα για το κράτος των Σκοπίων είναι αυτό που θα προκύψει ως αποτέλεσμα των συνομιλιών ανακαλούν την προηγούμενη απόφαση αναγνώριση με το όνομα ''Μακεδονία'', υιοθετώντας την ονομασία FYROM, όπως αυτή είναι διεθνώς κατοχυρωμένη στα πλαίσια του ΟΗΕ.
- Οι ΗΠΑ μπορούν να θέσουν δημόσια και πιεστικά ως χρονικό όριο ολοκλήρωσης των συνομιλιών, την ημερομηνία της Συνόδου του ΝΑΤΟ (19-20/11.) στη Λισσαβώνα. Ανεξάρτητα από την τήρηση του σχετικού χρονοδιαγράμματος, η πλευρά των Σκοπίων, πέραν της ουσιαστικής πίεσης, θα βρίσκεται πλέον διαρκώς και υπό χρονική πίεση
- Οι χώρες της Ε.Ε., που έχουν αναγνωρίσει το κράτος των Σκοπίων με το όνομα ''Μακεδονία'', μπορούν να πράξουν ανάλογα, να πάρουν, δηλαδή, ανάλογες αποφάσεις ανάκλησης και να ασκήσουν χρονική πίεση σε συνδιασμό με την επικείμενη Σύνοδο των αρχηγών της Ε.Ε. τον Δεκέμβριο.
3. Σε κάθε περίπτωση, μία τέτοια απόφαση (και σε τελική ανάλυση θα αρκούσε, σε πρώτη φάση, μια τέτοια απόφαση και μόνο από τις ΗΠΑ, λόγω της επιρροής και της απήχησης της), -δηλαδή, ανάκλησης της ονομασίας ''Μακεδονία'', επιστροφή στο FYRΟΜ και υιοθέτησης ως μόνου νέου ονόματος εκείνου που θα δόσει η διαπραγμάτευση-, αλλάζει άρδην το τοπίο των διαπραγματεύσεων, δημιουργεί νέα σημαντικά δεδομένα και μετατοπίζει καθοριστικά τους συσχετισμούς υπέρ των ρεαλιστικών ελληνικών θέσεων (κι όχι μόνο στο ζήτημα των Σκοπίων, αλλά γενικότερα, δίνοντας ένα μήνυμα ισχύος της ελληνικής παρουσίας).
Ο υπουργός Άμυνας των Σκοπίων αντιλαμβανόμενος τη δεινή θέση της κυβέρνησής του (στην παρούσα συγκυρία) και θέλοντας μία επιτυχία -έστω και μισή, έστω και κολοβή- έφτασε σε σημείο, στις 5/10., να πει ότι : ''η χώρα του θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή της ονομασία'', την οποία δεν κατονόμασε, δεν εκφώνησε, αλλά όλοι γνωρίζουν, δηλαδή FYROM. H απόφαση των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, κάλλιστα μετά απ΄αυτή τη δήλωση του Υπουργού Άμυνας των Σκοπίων θα μπορούσε να ήταν : " ΟΚ ! Σας αποκαλούμε, λοιπόν, με το προσωρινό σας όνομα, FYROM, αφού το προτείνετε κιόλας, και όταν συμφωνήσετε με την Ελλάδα για το οριστικό σας όνομα, θα σας αποκαλούμε με ό,τι συμφωνήσετε και θα κάνουμε τότε αποδεκτό και το αίτημα ένταξης σας !''.
Η χώρα μας έχει αυτή την περίοδο, παρά τα άλλα μεγάλα της προβλήματα, μιά θετική συγκυρία, αυτή η κίνηση στρατηγικής μπορεί να της αποδόσει σημαντικά...
Χρειάζεται σχέδιο, αποφασιστικότητα, στόχευση, κινητοποίηση δυνάμεων και πύκνωση της διπλωματικής δράσης.

Θεσσαλονίκη, 6 Οκτωβρίου 2010