Mε αφορμή την επέτειο της ίδρυσης του ΕΑΜ, 27 Σεπτεμβρίου 1941, νομίζω ότι είναι ουσιαστικό και χρήσιμο το παρακάτω συνοπτικό κείμενο μου, που γράφτηκε με αφορμή την παρουσίαση των δύο βιβλίων του καπετάν-Χείμαρρου (Βασίλη Γκανάτσιου), από τους πρωταγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, του ΕΛΑΣ, του ΔΣΕ και των ενδοκομματικών συγκρούσεων στο ΚΚΕ. 

Κείμενο που καλύπτει την περίοδο 1940 -1960, παράλληλα, με τα δύο βιβλία του ''Χείμαρρου''.       

                            ------------------------------------

Ομιλία μου με αφορμή την κυκολφορία των δύο βιβλίων του Βασίλη Γκανάτσιου                                                              (καπετάν - ''Χείμαρρου'') :

     -¨ Ένας δάσκαλος καπετάνιος 

          καταγράφει και αξιολογεί τη δεκαετία 1940-1950¨

     -¨Ανιχνεύοντας τις ρίζες της ήττας. 

        Επανεκτιμήσεις και παραλειπόμενα για τον εμφύλιο και τα μετεμφυλιακά.¨

         Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης

                              Παρασκευή, 21 Οκτώβρη 2011.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Ευχαριστώ θερμά για την τιμή.

Ευχαριστώ θερμά για την παρουσία σας, αυτό το βράδι, εδώ, για να τιμήσουμε τον καπετάν- ''Χείμαρρο'', το Βασίλη Γκανάτσιο, μια ξεχωριστή προσωπικότητα της ένοπλης εθνικής αντίστασης- του ΕΛΑΣ, του Δ.Σ.Ε. και της ελληνικής Αριστεράς με μεγάλη και καθοριστική συνεισφορά.

Παρουσιάζουμε δύο βιβλία, των οποίων οι τίτλοι είναι χαρακτηριστικοί.

Σε ωθούνε ευθέως και χωρίς περιστροφές στα βαθειά...

-¨ Ένας δάσκαλος καπετάνιος καταγράφει και αξιολογεί τη δεκαετία 1940-1950¨.

 -¨Ανιχνεύοντας τις ρίζες της ήττας. Επανεκτιμήσεις και παραλειπόμενα για τον εμφύλιο κια τα μετεμφυλιακά.¨

Είχα διαβάσει το πρώτο βιβλίο, όταν είχα συμβάλλει μέσα από το σωματείο ''Αναμόρφωση'', να πρωτοεκδοθεί, το 2003, σαν μια αναγκαία πρωτοβουλία στα πλαίσια της προσπάθειάς μας για την ανάδειξη και αποκατάσταση της σημασίας και της προσφοράς της Δυτικής Μακεδονίας και των Γρεβενών στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης.

Διάβασα και τα δύο βιβλία, ξανά, τώρα, με ακόμα πιο αυξημένη προσοχή, διαπιστώνοντας την αλληλουχία τους, αλλά και πολλές νέες χρήσιμες πτυχές τους.

Με τα δύο βιβλία καλύπτεται μια συγκλονιστική εικοσαετία.

Με το πρώτο η δεκαετία 1940 -1950 καθοριστική για τις εξελίξεις στην Ελλάδα σε βάθος πολλών ετών, και πάντως οπωσδήποτε μέχρι το 1982 (έτος αναγνώρισης της Eθνικής Aντίστασης). Το δεύτερο είναι μια ευθύβολη και πολυτομεακή δευτερορολογία του ''Χείμαρρου'' σε θέματα και στρεβλώσεις που κρίνει αναγκαίο να αναφερθεί, καθώς και μιά έμμεση αλλά σημαντική αναφορά στην καθοριστική δεκαετία 1950 -1960 για την κρίση και τις εξελίξεις στο βαρειά ηττημένο ΚΚΕ, στην ηγεσία του, τις εσωτερικές του ακρότητες και συγκρούσεις στις χώρες  του Ανατολικού μπλόκ και την Τασκένδη.

Το πρώτο μπορεί να θεωρηθεί το κύριο βιβλίο, το βιβλίο-καμβάς.

Το δεύτερο είναι αυτό που είπα μια δευτερολογία που διευκρινίζει, καταγγέλει και υπερασπίζεται.

Τα βιβλία διαβάζονται με πραγματικό ενδιαφέρον, η γλώσσα τους είναι ακριβόλογη, η στρατιωτική ορολογία επαγγελματική, η τεκμηρίωση αξιοζήλευτη, οι πολιτικές απόψεις καθαρές και θεμελιωμένες, τα βιώματα ζωντανά, οι αναφορές σε ευθύνες και πρόσωπα κατονομάζονται συγκεκριμένα φωτίζοντας σχεδόν πάντα και την εναλλακτική δυνατότητα και τους φορείς της εφόσον και αν υπήρχαν. Τα βιβλία μιλούν με γλώσσα αλήθειας για γεγονότα, αποφάσεις, όργανα, πρόσωπα κι αποτελέσματα που εκδιπλώνονται, εξελίσσονται σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.  Δεν διεκδικούν το αλάθητο, αλλά και δεν κατασκευάζουν, εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς, με γνωστές τις εκβάσεις καρικατούρες  σκοπιμοτήτων και στρεβλώσεων. 

Το πρώτο βιβλίο  καλύπτει την ''τρομερή'' εκείνη δεκαετία, 1940 -1950.

Μπορώ να διαπιστώσω για τη δεκαετία αυτή τρείς (3) κύκλους ήττας, κρίσης και εκκαθαρίσεων.

Ο πρώτος κύκλος, μετά από μια μοναδική, ιστορικλή διαδρομή του φωτεινόυ παραδείγματος και των επιτευγμάτων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, οδηγείται στην πρώτη ήττα των Δεκεμβριανών και στην απώλεια του ηγέτη του, του 'Αρη, τον Ιούνιο 1945. Ο πρώτος κύκλος, όπως κι όλοι της περιόδου, είναι πυκνοί εξελίξεων, απαιτώντας ανάλογης ποιότητας αναλυτική δεινότητα και ανάλογης ταχύτητας και ευστοχίας ανακλαστικά.  Οκτωβρης '44 -απελευθερωση, Νοέμβρης '44 -αποχώρηση εαμικών υπουργών από την κυβέρνηση Παπανδρέου, Δεκέμβρης '44, -σε δυο μήνες από την απελευθέρωση-, δεκεμβριανά, Φεβρουάριος '45 -Βάρκιζα, Απρίλιος '45 -κομματική διαγραφή του 'Αρη χωρίς ανακοίνωση της, Μάϊος '45 -επιστροφή του Ζαχαριάδη κι εντός δεκατριών (13) ημερών από την επιστροφή του, δημόσια απομπή του Αρη, Ιούνιος '45 -ο Αρης σκοτώνεται (αυτοκτονεί), Οκτώβρης '45  -7ο συνέδριο ΚΚΕ. Ενα χρόνο (!), μετά την απελευθέρωση το ΚΚΕ είναι χωρίς τον Αρη και χωρίς προσανατολισμό !...

Η κορύφωση της σύγκρουσης στη φάση αυτή, στον πρώτο αυτό κύκλο, δεν αφορά τον στενό ηγετικό πυρήνα του κόμματος αλλά την ηγεσία του αντιστασιακού κινήματος, και ειδικότερα του αφοπλισμένου ΕΛΑΣ. Τον Απρίλιο του 1945, η 11^η Ολομέλεια αποφασίζει την πτώση και διαγραφή του Βελουχιώτη εξαιτίας της διαφωνίας του προς τις υπογραφείσες συμφωνίες. Η ηγεσία τοου ΚΚΕ, είτε διότι θέλει να αποφύγει τη σύγκρουση σε μια αρνητική για το κόμμα συγκυρία, είτε διότι ανησυχεί από τα στέρεα επιχειρήματα του Αρη, αλλά και από το λαϊκό έρεισμά του, τον καθαιρεί χωρίς να δημοσιοποιήσει την απόφαση. Η δημοσιοποίηση της ρήξης και η εκκαθάριση φέρουν τη σφραγίδα του Ν. Ζαχαριάδη. Στις 16 Ιουνίου 1945, ο Άρης σκοτώνεται στη Μεσούντα και την ίδια ημέρα, κατά μία ακραία τραγική ειρωνεια,  δημοσιεύεται στο ''Ριζοσπάστη'' η απόφαση του ΠΓ για την τελεσίδικη εκκαθάριση του !...

Η απόφαση του γενικού γραμματέα, Ν. Ζαχαριάδη, ήταν εκκαθαρίζοντας τον 'Αρη να υποστηρίξει την κυρίαρχη ηγετική ομάδα Σιάντου-Ιωαννίδη. Για την ηγεσία Ζαχαριάδη, η αποδοχή των πεπραγμένων από την ηγετική ομάδα στα χρόνια της Αντίστασης συνάδει με το ''καλώς έχειν'' των υπογραφεισών συμφωνιών και η αποπομπή του 'Αρη υπογραμμίζει την αναντίρητη αποδοχή τους.

Ο δεύτερος κύκλος συγκρούσεων συντελείται στο βουνό. Αφού έχουν προηγηθεί οι 

μοιραίες και ακραία αντιφατικές αποφάσεις της αποχής απο τις εκλογές της 31ης 

Μαρτίου 1946, που οδήγησαν στην κυβέρνηση του Κ.Τσαλδάρη, αλλά μετά από  

πέντε μήνες, την 1η Σεπτέμβρη 1946 στη συμμετοχή (!) στο πολιτειακό δημοψήφισμα  

με το οποίο εγκρίνεται η παλινόρθωση της  μοναρχίας,  και είναι φανερό ότι ο 

συσχετισμός δυνάμεων  είναι σαφώς, πλέον, σε βάρος των δυνάμεων του ΚΚΕ, το 

        οποίο, παράλληλα, στο στρατιωτικό σκέλος (ΔΣΕ) δεν διαθέτει πια την υπεροχή, το βάθος,  την κοινωνική στήριξη και την  αποδοχή του ΕΛΑΣ.

Κομβικής σημασίας, βέβαια, είναι η συνάντηση του Ζαχαριάδη 

στη Μόσχα, το Μάϊο 1947, για του αν είχε η όχι την έγκριση του Στάλιν για να 

προχωρήσει στην ένοπλη ενδοελλαδική αναμέτρηση.  Αν κι όλα δείχνουν, ότι ο 

Ζαχαριάδης είχε λάβει την έγκριση χωρίς όμως συγκεκριμένες δεσμεύσεις, καθώς ο 

Στάλιν προχωρούσε σ΄ένα σχέδιο "προσεκτικού επεκτατισμού'' και εμπέδωσης της 

κυριαρχίας του στα Βαλκάνια του αρχόμενου Ψυχρού Πολέμου και μια αναμέτρηση 

στην Ελλάδα εξυπηρετούσε τους στόχους αυτού του σχεδίου.

Στο βουνό, λοιπόν, σε μια κρίσιμη καμπή του εμφυλίου, η οποία  συνοδεύεται από 

τη ρήξη στους κόλπους  της Κομινφόρμ με την καταδίκη του Τίτο και 

της «γιουγκοσλαβικής αίρεσης»,  συντελείται ο δεύτερος κύκλος συγκρούσεων.

Από το καλοκαίρι του 1948, μετά τις μεγάλες επιχειρήσεις στο Γράμμο,  

απομακρύνονται  αρχιστράτηγος και πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης της  

Ελεύθερης Ελλάδας,  οι καπετάνιοι του ΔΣΕ που πρόσκεινται στον Μάρκο Βαφειάδη  

και οι δυο πρώτοι γραμματείς του ΕΑΜ, ο Λευτέρης Αποστόλου και ο Θανάσης

Χατζής. Την ίδια εποχή ετοιμάζεται η φυσική εξόντωση του ήδη παροπλισμένου  

           Ανδρέα Τζήμα (Βασίλη Σαμαρινιώτη), που είχε διαφωνήσει, μαζί με τον Πλουμπίδη, για τον εμφύλιο και  την ένοπλη σύγκρουση και ο οποίος   καταφέρνει να διαφύγει στη Γιουγκοσλαβία.

Η εκκαθάριση και δημόσια καταδίκη του Μάρκου Βαφειάδη, η οποία αναδεικνύει  

και τον τύπο της σύγκρουσης τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, πραγματοποιείται  

τον Ιανουάριο του 1949, έξι μήνες μετά την απομάκρυνση από τη θέση του, τη  

συστηματική φθορά και συκοφάντησή του. 

Η σύγκρουση στη φάση αυτή του εμφυλίου πολέμου εδράζεται στη διαφωνία  

κυρίως για την οργάνωση του ΔΣΕ, αλλά και τη γεωγραφική και κοινωνική 

διάσταση  των επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα με το ζήτημα της επιλογής της  

στρατιωτικής τακτικής, εμφανίζεται και μια καίρια πολιτική προτεραιότητα. Ο  

τακτικός  επαναστατικός στρατός που προτίθεται να οργανώσει ο Ν. Ζαχαριάδης, σε  

       αντίθεση με ευέλικτες, εμπειροπόλεμες, αντάρτικες ομάδες, διασφαλίζει στο μέγιστο βαθμό τον έλεγχο του  κόμματος επί του στρατού του.

Η πολιτική της μετατροπής του στρατού σε όργανο του κόμματος οδηγεί de facto  

στην άρνηση όχι μόνο του οργανωτικού προτύπου του ΕΛΑΣ, αλλά και της  

κληρονομιάς του, στο μέτρο, μάλιστα, που απομακρύνονται τα βασικά σύμβολα της:

οι καπετάνιοι.

Η καταδίκη της «τιτοϊκής αίρεσης» προσέδωσε ένα πρόσθετο επιχείρημα στη  

διαμάχη για την αναδιοργάνωση του ΔΣΕ με βάση το πρότυπο του Κόκκινου  

Στρατού! Ο παρτιζάνικος πόλεμος, που ανέδειξε τον Τίτο και τους αντάρτες του,  

παραπέμπει αναγκαστικά στην «αιρετική Γιουγκοσλαβία» και ο ΕΛΑΣ, στο πλαίσιο  

της νέας πολιτικής επιλογής, δεν ήταν παρά μια μικροαστική απόκλιση, ένα σφάλμα  

του παρελθόντος.

Είναι χαρακτηριστικό το ακόλουθο απόσπασμα στο άρθρο του επίσημου οργάνου  

του ΔΣΕ (''Δημοκρατικός Στρατός'', τχ. Μαρτίου 1948) : «Η βασική αδυναμία του ΔΣΕ  

είναι ότι ενώ είναι ένας στρατός επαναστατικός, που για σκοπό του έχει να  

εξασφαλίσει για το λαό την λαϊκό-δημοκρατική αναδημιουργία της πατρίδας του,  

στην πολεμική του τέχνη παραμένει ακόμα αιχμάλωτος ξένων,αστικών επιδράσεων,  

που στο μεγαλύτερο μέρος τους έρχονται από τον ΕΛΑΣ. Πρέπει να απαλλαχτούμε 

απ’τη βλαβερή αυτή  κληρονομιά» !

Η τρίτος κύκλος (πράξη) των συγκρούσεων του ηγετικού πυρήνα του ΚΚΕ διαδραματίζεται στη  

Λ. Δ. της Ρουμανίας όπου εγκαθίσταται, μετά την ήττα του ΔΣΕ, η ηγεσία του ΚΚΕ,  

και καταλήγει στην ΙΙΙη Συνδιάσκεψη τον Οκτώβριο του 1950, με τη δημόσια  

καταδίκη στελεχών της Αντίστασης όπως : ο Μ. Βαφειάδης, ο Μ. Παρτσαλίδης, ο Κ.  

Καραγιώργης, η Χρ. Χατζηβασιλείου, ο Λ. Αποστόλου, αλλά, πλέον, και ο νεκρός από  

το 1947, Γ. Σιάντος. Ταυτόχρονα, εδώ τίθεται για πρώτη φορά σε αμφισβήτηση η  

θέση του Ν. Ζαχαριάδη, ως γενικού γραμματέα του ΚΚΕ.

Αργότερα το 1956, η σοβιετική ηγεσία του ΚΚΣΕ θα τον καθαιρέσει, όπως ακριβώς τον είχε 

αντιδημοκρατικά διορίσει το 1931.

Η ΙΙΙη Συνδιάσκεψη, ως γενικός απολογισμός, ανακεφαλαιώνει την πορεία του ΚΚΕ  

στην κρισιμότερη για την ιστορία του δεκαετία, εκείνη του 1940-1950. Η νέα  

πολιτική στρατηγική του κόμματος, μετά την ήττα του 1949, εστιάζει σε δύο σημεία:  

πρώτον, στην ολοκλήρωση της επανάστασης με κοινωνική βάση το σώμα των  

πολιτικών προσφύγων που ακολουθούν το ΚΚΕ και την ηγεσία του στις Λαϊκές  

Δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης και στην Τασκένδη (!) ,

δεύτερον, στην πολιτική ειρήνευσης στην Ελλάδα, η οποία εκφέρεται με ένα,  

χαρακτηριστικό για την εποχή, επιθετικό και πολεμικό λόγο...

Κάθε λογικός άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι το ΚΚΕ είναι εκτός εξελίξεων.

Η ανακεφαλαίωση της πορείας του κόμματος πραγματοποιείται με ένα σαφή στόχο:  

την ομαλή μετάβαση στη νέα κατάσταση και τη μείωση του πολιτικού κόστους για  

την ηγεσία Ζαχαριάδη. Στο πλαίσιο αυτό, η ελαχιστοποίηση της πολιτικής σημασίας  

της ήττας του 1949 απαιτεί τη μεγιστοποίηση και προβολή της ήττας του 1944.  

Μεταθέτοντας το βάρος από το Γράμμο στα Δεκεμβριανά, καταγγέλλει τους  

υπεύθυνους της ήττας του 1944 και, αντιστρέφοντας την ιστορία του κόμματος,  

θεωρεί τη Συμφωνία της Βάρκιζας ως το μεγαλύτερο σφάλμα της δεκαετίας. Μέσα  

σε πέντε χρόνια το κίνημα υπέστη δύο ήττες και η ηγεσία του ΚΚΕ μετακινήθηκε 

από τη μιά θέση στην απέναντί της, στην ακριβώς αντίθετή της.  Με την ίδια 

ευκολία δικαιολογούσε και την πρώτη και την εντελώς αντίθετή της, τη δεύτερη.

Οι  θέσεις της ηγεσίας το 1950, μετά όμως τη συντριβή του 1949, φαίνεται να

δικαιώνουν τον 'Αρη και τις θέσεις του !

Τον δικαιώνουν τόσο για την αντίδραση του  στις  καταστροφικές, όπως ο ίδιος τις χαρακτήρισε, συμφωνίες του Λιβάνου και της  Καζέρτας, όσο και για τη  διαπραγματευτική τακτική της πολιτικής ηγεσίας («όπως  πάνε αυτοί, με κουραμάνα και κονσερβοκούτι θα πεθάνουμε»). Ταυτόχρονα  επιβεβαιώνουν τις διατυπωμένες ανησυχίες του για την έλλειψη προετοιμασίας  ενόψει της επερχόμενης σύγκρουσης και κυρίως  υιοθετούν απολύτως την κριτική  του για τις λανθασμένες επιλογές της ηγεσίας στα Δεκεμβριανά και στους όρους της  Συμφωνίας της Βάρκιζας. 

Πρόκειται για μια δικαίωση ηθική, μιά δικαίωση που υπάρχει από τότε και συνέχεια 

για όλα τα χρόνια στην ψυχή του αγωνιζόμενου ελληνικού Λαού. Αλλά, στις 

αποφάσεις του ΚΚΕ δεν αφορά στο πρόσωπο, στις θέσεις, τη στάση  και τη δράση του 

'Αρη  

 Για τον Ζαχαριάδη και του 1950, ο Άρης Βελουχιώτης εξακολουθεί να  

χαρακτηρίζεται ως «διασπαστής, τυχοδιώκτης, αποστάτης,  προβοκάτορας».

 Ο Άρης δεν  αντιμετωπίζεται ως ο «θρυλικός Βελουχιώτης» του ΕΛΑΣ. 

χαρακτηρίζεται αρχικά ως «ο τυχοδιώκτης, ο ύποπτος που προσφέρει στην  

αντίδραση το πρόσχημα για παραβίαση της συμφωνίας».

Σε ένα δεύτερο επίπεδο «αναγνωρίζεται» ως δηλωσίας και αποστάτης. Οι αναφορές  

στο πρόσωπο του δεν γίνονται σε σχέση με το θρύλο της Αντίστασης, αλλά με το  

οικογενειακό του όνομα (Θανάσης Κλάρας) ή αυτό της  κομματικής του ταυτότητα 

και οι κατηγορίες αντλούνται από τη σχέση του με το  κόμμα. Ακόμα βοά εκείνο το 

θλιβερό, δέκα μέρες πριν το θάνατο του, πρωτοσελιδο του ''Ριζοσπάστη'' :  ¨ούτε  

μπουκιά ψωμί, ούτε γουλιά νερό για τον Αρη ¨!  

Οι εκκαθαρίσεις αξιοποιούνται πάντα για να  οργανώνεται μια ολόκληρη 

προπαγανδιστική εκστρατεία με στόχο  τη διαπαιδαγώγηση των μελών του ΚΚΕ. Ως 

υπέρτατο  στοιχείο προτάσσεται το κόμμα, και η αυστηρή πειθαρχία στις  

κομματικές  εντολές. Η υπέρβαση των κομματικών αποφάσεων, η ανυπακοή, η 

δημόσια διαφοποποίηση  θεωρούνται αυτόματα αντικομματικές στάσεις, απόλυτα   

καταδικαστέες που συνεπιφέρουν την έκπτωση από το κομματικό αξίωμα και την 

εκκαθάριση. Ο 'Αρης, ακόμα και σήμερα δεν αποκαθίσταται κομματικά, δεν 

επανεντάσσεται στο κόμμμα  για το λόγο αυτό.

Δεν μιλάω για τη λεγόμενη ''πολιτική αποκτατάσταση''. Λες, κι ο 'Αρης   

έχει ανάγκη από  την μικρόψυχη αποκατάσταση της ηγεσίας του ΚΚΕ, 66  

χρόνια μετά !...

Τη διαγραφή του δεν την ακυρώνουν, δεν την ακύρωσαν και στην τελευταία απόφαση του ΚΚΕ,  για το λόγο αυτό. Γιατί ο 'Αρης δεν υπάκουσε, μέχρι τέλους, γιατί δεν  πειθάρχησε, γιατί τους αρνήθηκε, γιατί χωρίς την  έγκριση τους  προέβη και στο νέο  εγχείρημα, το Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας.

Για το Κόμμα μετράει η σφυρηλάτηση της κομματικής πειθαρχίας, ο αναντίρρητος  

σεβασμός και η προσαρμογή, η πιστή εφαρμογή του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού», δηλαδή της  πειθαρχίας στην ηγετική ομάδα.

Το ΚΚΕ από το 1945, σταθερά και απαρέγκλιτα, διαπαιδαγωγεί τα στελέχη και τα 

       μέλη του όχι με αξίες όπως η πραγματική κοινωνική πάλη και η κοινωνική απελευθέρωση, η  αναζήτηση της αλήθειας της Επανάστασης και της πραγματικής δημοκρατίας, αλλά  

η πρόταξη  του Κόμματος και η πιστή εφαρμογή της κομματικής γραμμής.

Το Κόμμα είναι, σε τελική ανάλυση, η υπέρτατη ιδεολογική αρχή.

Η πλήρης αντιστροφή : η προτεραιότητα της επανάστασης και της κυριαρχίας του 

εργαζόμενου λαού αντικαταστάθηκε από την μονολιθική προτεραιότητα του 

Κόμματος, στην  πράξη από το "ιερατείο του κόμματος''.

            Περνώντας στο δεύτερο βιβλίο του "Χείμαρρου'' (¨Ανιχνεύοντας τις ρίζες της ήττας,

επανεκτιμήσεις και παραλειπόμενα...¨).

Όπως προείπα πρόκειτια για μια ευθύβολη δευτερολογία για την περίοδο του 

           εμφυλίου, μέχρι την αποχώρησή του ''Χείμαρρου'', -τελευταίου από τα ελληνικά εδάφη-,  στα τέλη  1950 (!!) από τα μέτωπα της  Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, όπου δρούσε ως  στρατηγός της 7ης μεραρχίας  του ΔΣΕ, την μετεμφυλιακή κρίση στο ΚΚΕ και τις 

σκληρές   ανακατατάξεις στο χώρο των πολιτικών προσφύγων όλη τη δεκαετία του 

1950-1960.

Πρόκειται για ένα βιβλίο, αποκαλυπτικό σε πολλά του σημεία, σκληρό, ωμό, αλλά καθαρό, 

αληθινό. Σφίγγεται η καρδιά σου, αλλά βλέπεις, εκεί, με περιγραφές προσώπων και

πραγμάτων τι σημαίνει ελληνικός σταλινισμός, μέσα στο ελληνικό σταλινικό κόμα. 

Οι δολοφόνοι του Γιαννούλη και του Γεωργιάδη έχουν, εδώ, ονοματεπώνυμα. Οι 

βασανιστές και στρατοδίκες, επίσης. Οι συκοφαντίες και οι στρεβλώσεις 

τίθενται σε κριτική  και ανασκευή. Η αλήθεια είναι για τον ¨Χείμαρρο'' επαναστατική.

Ο ''Χείμαρρος'' εξηγεί και υπερασπίζεται τις επιλογές του, αλλά αναγνωρίζει μέσα 

στις τότε δεδομένες συνθήκες και αδυναμίες και λάθη. Ενεργεί ως στρατηγός, με αίσθηση  

       ευθύνης, σχεδίου και αποστολής κι όχι ως κομισσάριος, ως στενόμυαλο κομματικό στέλεχος, ως κομματικός  εντολοδόχος.

Υπερασπίζεται τους συντρόφους του, ενώ απορρίπτει στελέχη και συμπεριφορές  

     αυταρχισμού, ολοκληρωτισμού και γραφειοκρατίας. Είναι καθοδηγητής, αλλά και άνθρωπος, επικεφαλής , αλλά και αλληλέγγυος συμμαχητής, πρωταγωνιστής, αλλά και συναγωνιστής.

Τα δύο βιβλία του ''Χείμαρρου'' αποτελούν μια έντιμη, ανοιχτή και ειλικρινή κατάθεση μέσα από 

μια αριστερή οπτική δημοκρατική/χειραφετημένη/απελευθερωμένη. Ακριβώς μέσα από 

           μιά οπτική  μ΄αυτά τα γνωρίσματα η κατάθεση για αυτά τα είκοσι (20) χρόνια αναπτύσσεται σε  τρία επίπεδα : στο πεδίο των ελληνικών εξελίξεων, στο πεδίο του ΚΚΕ και της Αριστεράς,  το πεδίο των διεθνών συσχετισμών/ισορροπίων με ειδικό βάρος εντός  του συστήματος  του "υπαρκτού σοσιαλισμού".

Δεν θα είχαμε πραγματική συνολική εικόνα, αν δεν υπογραμμίζαμε την ξεχωριστή θέση 

που κατέχει σ΄όλη του τη διαδρομή και αποτυπώνεται ανάγλυφα και στα βιβλία του η 

Δυτική Μακεδονία. Η ρίζα του, η αγάπη του, οι επιλογές του, η ιδιοσυγκρασία του, οι 

συμμαχητές του σχετίζονται με τον ανθρωπογεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας και της 

       Ηπείρου, ιδιαίτερα, δε, με τη Δυτ.Μακεδονία. Όχι τυχαία, κι όχι μόνο γιατί κατάγεται από τη  δημοκρατική-λαϊκή  κοιτίδα του Ζιάκα Γρεβενών.Το Ζιάκα, οπου γεννήθηκε κι έδρασε τον 19ο  αιώνα, τον αιώνα των μεγάλων εθνικών/πατριωτικών αγώνων, ο Κολοκοτρώνης της  Δυτ.Μακεδονίας, ο Θεόδωρος Ζιάκας.  Όχι, όμως, μόνο λόγω αυτού του ζωντανού 

περιβάλλοντος παραδόσεων, αλλά και γιατί, όπως μου έλεγε ο παπα-Ανυπόμονος, ο 

ηγούμενος Γερμανός Δημάκος, πρωτοπαλλήκαρο του Άρη : " χωρίς τη Δυτική Μακεδονία 

δεν θα υπήρχε Εθνική Αντίσταση ''!

             Ιδιαίτερα στο πρώτο του βιβλίο ξεδιπλώνεται με τρόπο  συγκλονιστικό από τις πρώτες κιόλας μέρες του πολέμου του 1940-41, η τοιχογραφία του  αγώνα, της οργάνωσης και του μεγάλου κινήματος στη Δυτική Μακεδονία, με εδική,  βαρύνουσα αναφορά στα Γρεβενά και τις πρωτοβουλίες τους. Στις σελίδες του υπάρχει ένα  συγκινητικό, συνταρακτικό -και μέσα μου, σπαρακτικό- προσκλητήριο ανδρών και  γυναικών με ονοματεπώνυμα, σχέσεις συγγένειας, καταγωγή, ένταξη, προσφορά .  Ένα προσκλητήριο μνήμης, τιμής, και αγωνιστικής συνεισφοράς.  Κι ακόμα, μια ειδική αναφορά σε προσωπικότητες που αγνοήθηκαν, περιφρονήθηκαν και περιθωριοποιήθηκαν άδικα και αδικαιολόγητα.  Στο  Θάνο Φείδα, το Μιχάλη Χατζή, τον Αντρέα Τζήμα -Σαμαρινιώτη, τον Τηλέμαχο Ευθυμιάδη,  το  Δ.Κυρατζόπουλο -Φωτεινό,  τον Κοσμά Σπανό -Αμύντα κι άλλους πολλούς.

Θα μπορούσα να πω ότι αυτά τα δύο βιβλία, στα πιο ουσιαστικά τους μέρη 

αποτελούν μιά άλλη, μια εντελώς διαφορετική αξιολόγηση της ίδια χρονικής περιόδου, -της πιο  

κρίσιμης για όλη τη διαδρομή του ΚΚΕ-, αντίθετη με αυτή που έκανε η ΙΙΙη  Συνδιάσκεψη και  

ο ίδιος ο Ζαχαριάδης με το κείμενό του : ΄΄Δέκα χρόνια πάλης΄΄.

Η παρουσία και η συμμετοχή του ''Χείμαρρου'', ως κεντρικού στελέχους του ένοπλου 

εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος και του ΔΣΕ, με μεγάλη επιρροή στη βάση των ανταρτών του ΕΛΑΣ , των μαχητών  του ΔΣΕ και των μελών του ΚΚΕ εμφανίζεται και στα βιβλία του, που έχουν ταυτόχρονα πολιτικό- στρατιωτικό  χαρακτήρα, αλλά και βιωματικό-ατομικό χρώμα. Η επιρροή του αυτή, είχε βαθειά χαρακτηριστικά  εκτίμησης και συντροφικότητας. Αρκεί να πω, ότι όταν η ζαχαριαδική  ηγεσία τον είχε απομονωμένο, μέσα στις γνωστές συνθήκες εσωκομματικής τρομοκρατίας  στη Ρουμανία, 2000 μαχητές, μέλη του ΚΚΕ, σε μιά πρωτοφανή κίνηση  ζήτησαν γραπτά  απ΄τον ίδιο το Ζαχαριάδη να τον απελευθερώσει.

Ο ''Χείμαρρος'' σε κρίσιμες στιγμές στέκεται όρθιος.

          Κρίνω αναγκαίο να αναφέρω  ορισμένες, που μέσα στην αγωνιστική του σεμνότητα που τον διακρίνει παραμένουν   σχεδόν άγνωστες.

Διαφωνεί με τη συμφωνία του Λιβάνου και αποστέλλει από τη Βέροια προς την ηγεσία του 

ΚΚΕ γραπτό κείμενο, το οποίο συνυπογραάφει κι ο Καρασσάβας. Αμέσως μετά  τα  

Δεκεμβριανά ομιλεί στη Φλώρινα, σε 2000 μαχητές του τακτικού και εφεδρικού ΕΛΑΣ και  

διατυπώνει ευθέως τη θέση του για μη συνθηκολόγηση και αφοπλισμό, λέγοντας : '' αν 

παραδόσουμε τα όπλα πριν εγκαθιδρυθεί ομαλό, δημοκρατικό καθεστώς, θα υποφέρουμε 

εμείς κι ο ελληνικός λαός εκατό φορές χειρότερα απ΄ότι με τη δικτατορία Μεταξά''.

Ο Άρης στις επιχειρήσεις τους στην Ήπειρο τον ξεχωρίζει για τις υψηλές στρατιωτικές και   

διοικητικές του ικανότητες και αναπτύσσεται μια βαθειά σχέση εκτίμησης που υπάρχει 

μέχρι το τέλος του 'Αρη. Όταν ο Άρης βρίσκεται στα Γρεβενά, στο Τρίκωμο και το Κηπουριό,  

έχοντας ξεκινήσει για την ''εθνική και λαϊκή επανάσταση'' με το Μέτωπο Εθνικής 

Ανεξαρτησίας,  το νέο του εγχείρημα μετά τη ρήξη του με την ηγεσία του ΚΚΕ, τον αναζητάει  παντού, αλλά ο ''Χείμαρρος'', έχει σκόπιμα απομακρυνθεί από κει,  βρίσκεται με εντολή του κόμματος στη Θεσσαλονίκη... Με  επαινετικά λόγια και λόγια ειλικρινούς εκτίμησης μιλάει ο  ''Ερμής'' (Πριόβουλος) για το  ''Χείμαρρο'', την ακεραιότητα του και τις αδιαμφισβήτητες ικανότητές του.

Με τον Γκότσε και το αποσχιστικό  τάγμα του σλαβομακεδονικού ΣΝΟΦ, στην περιοχή της 

Φλώρινας, αναμετρήθηκε ο ίδιος ο ''Χείμαρρος'' με τα τμήματά του, αποθώντας τους 

τελικά πέρα από τα γιουγκοσλαβικά σύνορα.

Στο Μπούλκες, σχεδόν μόνος του αντιτάσσεται στο όργιο τρομοκρατίας των Ιωαννίδη -

Πεχτασίδη, απέναντι στη φοβερή ΥΤΟ (Υπηρεσία Τάξης Ομάδας), αποτελώντας, όπως 

χαρακτηριστικά γράφει ο Αλέκος Κουτσούκαλης ''στήριγμα και παράδειγμα όλων των              

άδικα  διωκόμενων αγωνιστών''.

Στην ΙΙΙη Συνδιάσκεψη, τον Οκτώβρη του '50, στη Ρουμανία, στέκεται μόνος και μιλάει 

απέναντι στο Ζαχαριάδη και την παντοδύναμη ομάδα του των Γούσια, Βλαντά, Μπαρτζώτα 

και διατυπώνει, χωρίς καμία προσυνενόηση, θέσεις που επί της ουσίας συμπίπτουν με 

τους αποκηρυγμένους Καραγιώργη και Μάρκο (Βαφειάδη).

Προ ολίγων ημερών, η ηγεσία του ΚΚΕ αποκατέστησε με δημόσιες εκδηλώσεις πολιτικά και  

κομματικά το Ν.Ζαχαριάδη και μόνο πολιτικά τον 'Αρη Βελουχιώτη.  Λες και είχε ανάγκη ο 

Άρης, 66 χρόνια μετά, από την πολιτική αποκατάσταση της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ !... 

Μπορούν να αποδεχθούν ότι είχε δίκιο και, εν τέλει, σωστά έπραξε και διαφώνησε ανοιχτά 

με τις αποφάσεις και με μια ηγεσία που ενεργούσε με εγκληματικά λάθη σε βάρος της 

υπόθεσης της Πατρίδας και του Λαού; Κι ακόμα, ότι αυτή είναι στις κρίσιμες οριακές 

στιγμές η ενδεδειγμένη, σωστή στάση των πρωτοπόρων μαχητών του κινήματος και της 

επανάστασης, κι όχι  η αναδίπλωση στην καταστροφική κομματική νομιμότητα ;  Αυτό 

ήταν, είναι και εξακολουθεί να παραμένει το ανοιχτό κεφάλαιο, ο ''ανοιχτός λογαρισμός''  

του ΚΚΕ με τον Άρη... Και δεν πρόκειται να κλείσει, γιατί αφορά δύο ριζικά διαφορετικούς 

κώδικες και συστήματα αξιών.

Για τον Ζαχαριάδη ήταν, λοιπόν, το θέμα και σ΄αυτό αφορούσε η τακτοποίηση. Μετά την  

αποκατάσταση του Στάλιν πριν ένα και πλέον χρόνο, η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ στον ίδιο  

δρόμο, με την πλήρη αποκατάσταση του Ζαχαριάδη κάνει με τον πιο καθαρό τρόπο σαφές  

ποιού είναι πραγματικό τέκνο. Για όσους γνωρίζουν βαθύτερα τρόπους σκέψης,  

λειτουργίας και δράσης του ΚΚΕ η απόφαση αποτελεί μια τυπική αναγνώριση της λογικής  

που αποτελεί κυρίαρχη λογική, των αξιών και των προτεραιότητων που διαπερνούν και 

καθορίζουν τις προτεραιότητες και τη λειτουργία του ΚΚΕ, με εγγυητή τους την ηγετική

 ομάδα του. Ο Ζαχαριάδης του οποίου η λογική ήταν και είναι κυρίαρχη στο Κόμμα 

αποκαθίσταται και τυπικά. Ο διαχρονικός ηγέτης του ΚΚΕ επανήλθε και τυπικά, πλέον, στην 

υψηλότερη κομματική θέση.

            Ο Άρης, όμως, είναι ο δικαιωμένος στην Ιστορία, στο πάνθεο  των ηρωϊκών μορφών του ελληνικού έθνους και του λαού, φάρος στη συνείδηση του  αγωνιζόμενου ελληνικού λαού. Ο Άρης συνεχίζει και θα συνεχίζει να είναι πόλος της  απελευθερωτικής σκέψης και του απελευθερωτικού πατριωτικού-λαϊκού αγώνα.

             Η ηγεσία του ΚΚΕ επελέξε να διατηρήσει και να μεγαλώσει το χάσμα με το χειρισμό που έκανε στις δύο συμβολικές προσωπικότητες, και, μάλιστα, ενώ η ίδια θεωρεί ότι έκανε μια άριστης  ισορροπίας και σκοπιμότητας τακτοποίηση !...

Ακόμα, οφείλω να σημειώσω ότι η προσπάθεια που κάνει την τελευταία πενταετία η 

ηγεσία του ΚΚΕ να αναβαθμίζει την εμφύλια σύγκρουση και τους εκ μέρους της 

επιλεγμενους πρωταγωνιστές της, ως  την οξύτερη στιγμή της ταξικής παλής στην Ελλάδα,  

υποβαθμίζοντας ταυτόχρονα το ΕΑΜ  και τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα με κύρια  

δύναμη τον ΕΛΑΣ αποτελεί ένα νέο πολύ  σοβαρό ολίσθημα του, περιέχοντας και στοιχεία  

παραποίησης της ιστορικής αλήθειας.

Αλλά, στο κάτω-κάτω, να πω και τούτο.

Η σύγχρονη Αριστερά δεν μπορεί να είνα ένας χώρος,  όπου στο πέρασμα του χρόνου, όλα  

χωνεύονται, όλα αφομοιώνονται, όλα συναιρούνται και  συμφηφίζονται...

Χωρίς να εξάγωνται μονιμότερα συμπεράσματα για την αντικειμενική, ιστορική 

αλήθεια και τα πραγματικά ζητήματα του κινήματος, που θα οδηγούν σε σταθερές, σε 

ορίζουσες για το όρθο και το λάθος, και σε ανάλογες διαπαιδαγωγητικές κατευθύνσεις για 

τα στελέχη, αλλά  και τους πολίτες. Χωρίς να αναδεικνύονται και να υποστηρίζονται αρχές, 

ιδανικά, υποδείγματα, προσωπικότητες, παρά μόνο το ''περίκλειστο φρούριο'', το κόμμα.

Δεν γίνεται...

Εκεί, κι ο 'Αρης, εκεί κι ο Ζαχαριάδης !

 Και ο Ζαχαριάδης και ο Πλουμπίδης, τον  οποίο Πλουμπίδη ο ίδιος ο Ζαχαριάδης έστειλε  

στο εκτελεστικό απόσπασμα με το στίγμα ''χαφιές''. Κι η ηγεσία του ΚΚΕ, μετά από 65 

χρόνια, τους αποκαθιστά και τους δύο, και τον  θύτη και το θύμα.

Και ο Ζαχαριάδης και ο Καραγιώργης...

Και ο Γοργοπόταμος και ο  Λίβανος και η Βάρκιζα.

Και η αποχή, και η συμμετοχή στο δημοψήφισμα και ο Γράμμος.

Και  το '68, και το '74, και το ΄89...

Νομίζω ότι ο ''Χείμαρρος'' εδώ είναι καταλυτικός, ασυμβίβαστος,απόλυτα διασταλτικός και  

με τη στάση  του και με το συγγραφικό του έργο. Και είναι αυτός ένας από τους 

σημαντικούς λόγους που τρέφω βαθύτατη εκτίμηση και μεγάλο σεβασμό στο πρόσωπό 

του.

Ναι, από το τη διαδρομή του και από τα γραφόμενά του μπορείς να διακρίνεις, μαζί  

μ΄αυτόν, τα αναστήματα που αποτελούν την αληθινή κληρονομιά μας, τα φωτεινά 

υποδείγματα για μια Αριστερά πρωτοπόρα, δημοκρατική, απελευθερωτική, 

πρωταγωνίστρια, πλειοψηφική με μια ηγεσία αντίστοιχη των καιρών και των μεγάλων  

αναγκών.

            Ο 'Αρης, - ηγέτης και σύμβολο, κεντρικό-,  ο Λευτέρης Αποστόλου, ο Δημήτρης Γληνός, ο Θανάσης Χατζής, ο Μάρκος, ο Πλουμπίδης, ο Γεωργιάδης, ο Μπακιρτζής, ο Λογοθέτης, ο  

Κικίτσας, ο  Αικατερινάρης-Ζέζας, ο  Κουτσούκαλης...

Θα κλείσω με μια προσωπική μαρτυρία. Πριν από δύο χρόνια είχα μια εκπομπή σ΄έναν  

περιφερειακό τηλεοπτικό σταθμό της Θεσσαλονίκης και εν όψει των εκδηλώσεων για τον  

Γοργοπόταμο, -μέρες που είναι και τώρα-, είχα προσκαλέσει τον καπετάν ''Χείμαρρο''. Από

 την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή μας, ξεχωρίζω δύο σημεία που σας παρουσιάζω.

1ο. Τον ρωτάω : ''Αλήθεια, καπετάνιε, πως είναι δυνατόν ένα κίνημα σαν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, μοναδικό από κάθε άποψη στην ευρωπαϊκή ήπειρο, το ΄40-΄44, να οδηγηθεί στην ήττα ; ''

Η απάντηση : '' Άνθρωποι, που θα μορούσαν να καθοδηγήσουν ένα σωματείο καπνεργατών ή τσαγκαράδων βρέθηκαν να καθοδηγούν το μεγαλύτερο λαϊκό κίνημα σε συνθήκες μάλιστα εμπόλεμης αναμέτρησης. Ήταν κατώτεροι, στάθηκαν υποδεέεστεροι  και στάθηκαν και εμπόδιο. Γαυτό, - κυρίως γιαυτό-, χάσαμε..."

2ο. Άλλη μου ερώτηση : '' Υπάρχουν ακόμα και σήμερα πολιτικοί παράγοντες πρώτης γραμμής στην Ελλάδα που λένε : ¨ η καλύτερη έκβαση για την Ελλάδα ήταν η ήττα όλων αυτών που πίστευαν σε καθεστώτα σοβιετικούν τύπου, έτσι, με την ήττα τους, δεν γίναμε σαν μία απ΄τις χώρες του κομμουνισμού¨. Τι σχόλιο έχεις, τι έχεις να πεις ;''

Η απάντηση του ''Χείμαρρου'' ήταν η εξής : ''Μπορείς να πεις ότι νίκησες τον αδερφό σου ; ότι τον νίκησες πνίγοντάς -τον στο αίμα ; Απαράδεκτο ! Το μήνυμα είναι μισαλόδοξο και είναι λάθος ! Αν υπήρχε πατριωτική ηγεσία, σ΄όλες τις πτέρυγες, σ΄όλο το πολιτικό φάσμα, θα έπρεπε να πουν : ¨ Σε εμφύλια σύρραξη δεν θα πάμε. Την Ελλάδα θα την διαφεντέψουμε εμείς, όχι οι ξένοι και τα συμφέροντά τους. Εμείς, με βάση τη θέληση του Λαού. ¨''.

Κλείνω, μ΄ένα μήνυμα.

Στο τχ. Δεκεμβρίου του 2003, του περιοδικού  ΄΄ Επικοινωνία΄΄, που εκδίδονταν από το 2000  - 2004 στα Γρεβενά, σε μια συνέντευξη του ερωτάταται ο ''Χείμαρρος'' .

ΕΡΩΤ. : Η λέξη σύντροφος ήρθε και πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τη δική σας γενιά. Γύρω απ΄αυτήν υπήρξε συναδέλφωση, αλλά και συγκρούσεις.  Τι σημαίνει για σένα ; Ποιοί ήταν αυτοί που την έκαναν πράξη;

Και η απάντηση : Πράξη στη ζωή τους την έκαναν οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και οι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού. Εννοώ, οι απλοί. όχι η ηγεσία. Στο Βίτσι τραυματίστηκε ένας βαριά, τότε πετάχτηκε ένας να τον βοήθησει, αλλά πάτησε κι αυτός τη νάρκη και σκοτώθηκε... Αυτό είναι σύντροφος. Αυτό θα πει σύντροφος !

Αυτό, φίλες και φίλοι, θα πεί σύντροφος !

Σας ευχαριστώ.

Ελευθέριος Τζιόλας

Θεσσαλονίκη, 21 Οκτώβρη 2011. [ Και, Θεσσαλονίκη, 17 Σεπτέμβρη 2014 ]