Μετά τις γερμανικές εκλογές : τί, ποιοί  και  πώς;  

         

του Ελευθερίου Τζιόλα

         Η εικόνα και οι βαθύτερες τάσεις.

          ……………………………………………….

          Το ενδιαφέρον για τις γερμανικές εκλογές θα εξακολουθήσει.  Μιλάμε για την πρώτη οικονομία της Ευρώπης και ένα κράτος με σημαντικό ρόλο στην Ε.Ε και διεθνώς, με βασικές διαστάσεις του δημόσιου βίου του να μεταβάλλονται μετά από μια 60ετία.  

            Η εικόνα συμπυκνώνεται στα εξής :

1. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κεντρικής Εφορευτικής Επιτροπής, τα τελικά αποτελέσματα είναι: CDU/CSU 33% (2013:41,5%), SPD 20,5% (25,7%), AfD 12,6% (4,7%), FDP 10,7% (4,8%), Αριστερά (Die Linke) 9,2% (8,6%), Πράσινοι 8,9% (8,4%). Η συμμετοχή ξεπέρασε το 75%, ενώ το νέο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο θα απαρτίζεται από 700 βουλευτές, που είναι και αριθμός-ρεκόρ στις 19 κοινοβουλευτικές περιόδους ως τώρα.

2. Η Α. Μέρκελ κερδίζει μια τέταρτη θητεία στην καγκελαρία (!), όμως η παραδοσιακή κεντροδεξιά συμμαχία  CDU/CSU υπό την ηγεσία της, μολονότι αναδείχθηκε πρώτο κόμμα και η ίδια θα ηγηθεί και της νέας κυβέρνησης, πέτυχε το χειρότερο αποτέλεσμά του εδώ και 70 χρόνια.

3. Το ιστορικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα  (SPD) καταγράφει τα χειρότερο εκλογικό ποσοστό στην ιστορία του ! Περνάει πλέον στην αντιπολίτευση, για να ανασυγκροτηθεί και να αποτελέσει, μπροστά από το ακροδεξιό ΑfD, την αξιωματική αντιπολίτευση. Με το ισχνό 20%, ο M. Σουλτς, που τον Ιανουάριο του 2017 είχε ξεκινήσει με μεγάλες ελπίδες και την υποστήριξη του  100% του κόμματος του, καταρρίπτει και το αρνητικό ρεκόρ που είχε καταγράψει το 1998 ο Φ. Β. Στάινμαϊερ απέναντι στην A. Μέρκελ, με 23%.

4. Το ακροδεξιό, σωβινιστικό ΑfD (''Εναλλακτική για τη Γερμανία'') πραγματοποιεί ένα τεράστιο άλμα, 8%, από το 2013, όταν δεν είχε κατορθώσει κάν να εισέλθει στη Bundestag και καθίσταται τρίτο κόμμα. Προκαλεί, όχι μόνο εξ αιτίας της αντι-μεταναστευτικής του πολιτικής, αλλά, εν γένει, λόγω της σκληρής του ατζέντας, που επαναφέρει μνήμες της ηττημένης ναζιστικής Γερμανίας, έναν ''σεισμό'', στο επί 60 χρόνια διαμορφωμένο πλαίσιο της πολιτικής ζωής της Γερμανίας. Χωρίς να συμμεριζόμαστε τη φοβία και την άποψη που διαχέεται και τείνει να κυριαρχήσει  περί ενός συγκροτημένου, δυναμικού και με κυβερνητικές φιλοδοξίες σχήματος (του ΑfD), επισημαίνουμε ότι  η πραγματικότητα του και ό,τι εκφράζει δεν πρέπει να υποτιμηθεί.  Πρέπει, βέβαια, να σημειωθεί και η εσωτερική αστάθεια στον νεογέννητο πολιτικό αυτό χώρο, από τη ρήξη και την αποχώρηση του ιδρυτή - μέντορα του, καθηγητή Lucke, μέχρι την εγγονή του υπουργού οικονομικών του Χίτλερ, Μπ. Φον Στορχ και την υπερσυντηρητική, φιλόδοξη Φρ. Πέτρι. Η εξέλιξη, ωστόσο, είναι σημαντική και φέρνει τον Γκ. Βίλντερς, επικεφαλής του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας (PVV) στην Ολλανδία να δείχνει στον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης, έναν ακροδεξιό συνασπισμό, έναν Άξονα Κομμάτων, και να δηλώνει : «Το PVV είναι δεύτερο στην Ολλανδία, το FN (Εθνικό Μέτωπο) είναι δεύτερο στη Γαλλία, το FPO (το ακροδεξιό κόμμα) είναι δεύτερο στην Αυστρία, το AfD είναι τρίτο στη Γερμανία. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο : Δεν είμαστε ισλαμικά κράτη και είμαστε η δύναμη που ανέρχεται».   

5.  Σύμφωνα με τα ανακοινωθέντα στοιχεία : από  CDU/ CSU μετακινήθηκαν προς το AfD 1.070.000 ψηφοφόροι, από το SPD 500.000, από την ''Αριστερά'' (Die Linke) 430.000, από τους Φιλελεύθερους (FDP) 50.000, και από τους ''Πράσινους''  40.000, ενώ οι νέοι ψηφοφόροι που ψήφισαν AfD έφτασαν τις 740.000 ! Και, ακόμα, στο τμήμα της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, η ''Αριστερά'' χάνει την προνομιακή της θέση και την ξεπερνάει το AfD. Τα στοιχεία αυτά είναι καταλυτικά. Δείχνουν τις μετακινήσεις και τις αναζητήσεις στην κοινωνική βάση. Απαιτούν βαθύτερη ανάλυση για την αναγνώριση των αιτίων μεταξύ Βορρά –Νότου και Ανατολής –Δύσης στην ίδια τη Γερμανία, καθώς και την εκφρασμένη ανάγκη επιβεβαίωσης της ταυτότητας και του κοινού τόπου πολιτισμικών αξιών μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας.

Στο απόγειο της Μέρκελ : ανίσχυρη κυβέρνηση ή νέες εκλογές; …………………………………………………………………………………….....................

   Ο σχηματισμός κυβέρνησης θα είναι δύσκολος και  αναμένεται να ολοκληρωθεί, -αν ολοκληρωθεί-,  περί τα Χριστούγεννα. Mε δεδομένη τη μη συμμετοχή του SPD, η δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης, με βάση τα συγκεκριμένα εκλογικά αποτελέσματα,  φαίνεται να είναι ο λεγόμενος συνασπισμός «Τζαμάικα» (από τα χρώματα των κομμάτων : μαύρο για το CDU, κίτρινο για τους Φιλελεύθερους (FDP), πράσινο για τους ''Πράσινους'').  Σημειώνουμε ότι η συνύπαρξη ''Πρασίνων'' και FDP δεν αναμένεται να προκύψει εύκολα, ούτε και να  συγκροτηθεί σε ισχυρή βάση, εξ άλλου, ανάλογη εμπειρία υπάρχει σε ένα  και μόνο  κρατίδιο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. 

            Τα προβλήματα είναι πολλά και ορισμένα δείχνουν αγεφύρωτα. Μαξιμαλισμός οικολογικών αιτημάτων από τους ''Πράσινους'', προβάδισμα στις αγορές και καμία περιβαλλοντική ευαισθησία από τους Φιλελεύθερους (FDP). Στο ελληνικό ζήτημα οι διαφορές είναι τεράστιες. Με τον φωτογενή Κ. Λίντνερ του FDP, από τη μία πλευρά, να επιμένει ότι σε περίπτωση χρεοκοπίας λόγω δημοσιονομικών η έξοδος της υπεύθυνης χώρας από το ενιαίο νόμισμα, έστω προσωρινή, θα είναι απολύτως αναγκαία και προβλεπόμενη (δηλαδή, επαναφέρει, κατ΄ αυτόν τον τρόπο τη θέση περί  Grexit), και τους  ''Πράσινους'', από την άλλη, να  θέλουν αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ως αναγκαίο μέτρο για τη βιωσιμότητά του, πρόταση που δεν συζητά κάν το  FDP. Προβλήματα ορθώνουν οι Φιλελεύθεροι και στα σχέδια του Γάλλου Προέδρου, Ε. Μακρόν, στην αύξηση του Κοινοτικού Προϋπολογισμού με στόχο την αναπτυξιακή ενίσχυση των αδύναμων χωρών και, ιδιαίτερα, των χωρών που εξέρχονται από την κρίση.  Οι Φιλελεύθεροι, επίσης,  διεκδικούν το υπουργείο Οικονομικών, αλλά είναι σαφές ότι η Α. Μέρκελ δύσκολα θα θυσίαζε τον Β. Σόιμπλε, στυλοβάτη μέχρι τώρα της οικονομικής πολιτικής και της  παράταξής της (η θεσμική του αναβάθμιση δείχνει πιθανότερη).  
     Εκτιμούμε, όμως ότι ο σχηματισμός κυβέρνησης, όπως παρουσιάσθηκε, δεν αποτελεί μονόδρομο, μολονότι για τα γερμανικά πολιτικά ήθη, η κυβερνητική συνεργασία είναι το συνηθέστερο. Ένας νέος γύρος εκλογών δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Οι μεγάλες δυσκολίες του εγχειρήματος (''Τζαμάικα''), αλλά και οι εξελίξεις της αμέσως επόμενης περιόδου στο AfD, όπου ήδη διαπιστώνονται ρήγματα (π.χ., η συμπρόεδρος του κόμματος Φρ. Πέτρι, κάνοντας λόγο για «εσωτερική διχογνωμία σε θέματα ουσίας», δεν θα συμμετάσχει στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του AfD !), κυρίως,  όμως,  η αποφάσεις της Α. Μέρκελ για το ρόλο της κατά την τελευταία της αυτή θητεία, στο απόγειο της καριέρας της,  στην ηγεσία του Γερμανικού κράτους, για τη Γερμανία και για την Ευρώπη και το μέλλον τους  θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην πρόκληση ενός νέου γύρου εκλογών για την ενδυνάμωσή της  και το ξεκαθάρισμα του τοπίου. Ένας τέτοιος, πιθανός δεύτερος γύρος εκλογών θα περιέχει, πάντως, νέα προγραμματικά στοιχεία που δεν είχαν περιληφθεί  στις εκλογές της 24ης Σεπτεμβρίου και κατά κάποιο τρόπο θα έχουν και τη συναίνεση - άτυπη συμφωνία του Γάλλου Προέδρου για τη νέα  ευρωπαϊκή  στρατηγική. Στην πραγματικότητα,  θα ήταν οι εκλογές που δεν έγιναν, την 24η Σεπτέμβρη. Θα είχαν ουσιώδες περιεχόμενο, μείζονα  διακυβεύματα και πραγματικό ενδιαφέρον, ανάλογα με τα ζητούμενα της εποχής και των σύγχρονων προκλήσεων.

            Τo SPD, μετά την οχταετή κυβερνητική σύμπραξη.

           ………………………………………………………………………..

Το SPD πλήρωσε ακριβά την οχταετή (!) συμμετοχή του στις κυβερνήσεις ''μεγάλου συνασπισμού''. Μετά την ατζέντα του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Σρέντερ, η οικονομική ωριμότητα και η χρονική υλοποίηση της οποίας απέδωσε  καρπούς εντός της θητείας της Μέρκελ, η υπαγωγή  του SPD υπό την κυριαρχία και στο πλαίσιο της Α. Μέρκελ  σε ρόλο ''δεύτερου'' επί μακρύ, μάλιστα, χρόνο, απονεύρωσε ιδεολογικά και αποχρωμάτισε πολιτικά το ιστορικό κόμμα, οδηγώντας -το σε ευρεία αμφισβήτηση και σε αποσύνδεση από σημαντικά κοινωνικά στρώματα και τη νεολαία. Αποτέλεσμα, η πλήρως απογοητευτική επίδοση της 24ης Σεπτεμβρίου.

       Παρά το γεγονός ότι η απόφαση συμμετοχής στη δεύτερη κυβέρνηση  του ''μεγάλου συνασπισμού'' είχε ληφθεί με απόφαση της βάσης του κόμματος, πρέπει να υπογραμμισθεί η σθεναρή και τεκμηριωμένη αντίθεση της Αριστερής του Πτέρυγας σ΄ αυτήν την επιλογή. Το συντριπτικό πλήγμα στον κλασικό άξονα για τη μείζονα πολιτική διαίρεση σε Αριστερά και Δεξιά προήλθε κυρίως από το γεγονός της αναίρεσης αυτής της διαίρεσης/πόλωσης από τους ίδιους τους φορείς - πρωταγωνιστές της (CDU/CSU - SPD), προσφέροντας μια εικόνα συνώθησης, σύμπτωσης  στον εξομοιωτικό χώρο του Κέντρου. Ιδιαίτερα το  SPD, είχε κάθε λόγο να διατηρεί αυτό το δίπολο, αυτή τη ''διαίρεση'', εμφανιζόμενο ως εναλλακτική κι όχι ως ''δεύτερη'', ακολουθούσα δύναμη, επί οκτώ έτη. Η αναίρεση αυτής της ''πόλωσης'', απονεύρωσε ιδεολογικοπολιτικά το χώρο, αποσύνδεσε δυνάμεις, στέλνοντας για εναλλακτική  μισό εκατομμύριο ψηφοφόρους των σοσιαλδημοκρατών στο AfD !  

           Η  Ελλάδα και τα αποτελέσματα  των γερμανικών εκλογών.

            …………………………………………………………………………………

     Τα αποτελέσματα των εκλογών στη Γερμανία και τα πιθανά κυβερνητικά σενάρια γέμισαν σκεπτικισμό  τον ελληνικό χώρο. Δείγμα, ότι το πολιτικό δυναμικό της χώρας και οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης λειτουργούν οριακά, παγιδευμένοι σε κλισέ. Η κυβέρνηση της Ελλάδας,  έχει μπροστά της ένα Πρόγραμμα και μια διαδρομή να εκτελέσει. Αν το πράξει, όπως έχει πολλαπλά και επανειλημμένα δεσμευθεί, δεν έχει να  φοβηθεί. Βρίσκεται στην γ΄αξιολόγηση. Δεν περιλαμβάνει πουθενά η γ΄ αξιολόγηση, οποιαδήποτε σχέση, όρο ή οτιδήποτε, σχετιζόμενο με τις εκλογές της Γερμανίας ή πιο πριν της Γαλλίας κλπ. Γι αυτό και ο Γάλλος Πρόεδρος όταν βρέθηκε εδώ, πέρα από τα φιλικά του λόγια, μίλησε όπως και όλοι οι προηγούμενοι, ακριβώς ίδια, για το Πρόγραμμα και τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης. Λοιπόν, το ''καφενείο'', και η φτηνή εσωτερική κατανάλωση, δεν έχει σχέση με τα καθήκοντα και τις ευθύνες.

            Ένα σοβαρό ανοιχτό θέμα είναι οι γερμανο-τουρκικές σχέσεις και κατ' επέκταση τις ευρω-τουρκικές, ένα ζήτημα που αφορά άμεσα και την Ελλάδα. Η ισχυρή παρουσία του AfD, δεν αποτελεί μόνο σημείο ανησυχίας για τη Γερμανία και την Ευρώπη, αλλά θα έχει επιπτώσεις  και σε ορισμένα ζητήματα. Σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων του είναι συντηρητικοί πολίτες που μετακινήθηκαν  από το CDU, λόγω και της περισσότερο ανεκτικής πολιτικής της Μέρκελ σε θέματα όπως το προσφυγικό και οι σχέσεις με την Τουρκία. Επίσης, το FDP , έχει υιοθετήσει σκληρή στάση στην προοπτική εμβάθυνσης της Ένωσης, υποστηρίζοντας το "πάγωμα" των οικονομικο-πολιτικών σχέσεων με την Άγκυρα. Οι εκκλήσεις για πλήρη τερματισμό των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ή τη μη επικαιροποίηση της Τελωνειακής Ένωσης ακούγονταν από όλα τα κόμματα. Το προσεχές διάστημα η ένταση με την Άγκυρα όχι μόνο θα συνεχισθεί, αλλά και θα αυξηθεί. Στο πλαίσιο αυτό θα δοκιμασθεί και η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας για το προσφυγικό, αλλά και οι σχέσεις με την χώρα μας.

       Εκείνο που η Ελλάδα πρέπει με κάθε τρόπο να πετύχει, να κάνει συνείδηση και της Γερμανίας και όλων των Ευρωπαϊκών χωρών είναι ότι τα σύνορα της Ελλάδας στο Αιγαίο και στον Έβρο είναι σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ό,τι σημαίνει αυτό (σε πιθανή παραβίαση, ή απειλή, ή χρήση βίας κλπ) για κάθε μέλος- χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή, ότι αποτελεί προσβολή της κυριαρχίας όχι απλώς της Ελλάδας, αλλά και κάθε χώρας-μέλους, είτε αυτή είναι η Γερμανία, είτε η  Γαλλία, είτε όποια άλλη.

            Αντεπίθεση για την Ευρώπη.

           …………………………………………

Οι εκλογές στη Γερμανία, καταγράφοντας μια μετατόπιση του σκηνικού ακόμα δεξιότερα, οδηγούν σε σοβαρές σκέψεις και απαισιόδοξα συμπεράσματα  για την πορεία των ευρωπαϊκών κοινωνιών και του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, το οποίο την τελευταία  δεκαετία βρίσκεται σε συνολική υποχώρηση.  Το καίριο ερώτημα είναι μπορεί να αντιστραφεί αυτή η πορεία καθίζησης του ευρωπαϊκού υποδείγματος -εγχειρήματος και να αναζωογονηθεί, να ανορθωθεί η Ε.Ε, ως ένωση πολιτική, οικονομική,  δημοκρατική ; Τούτο θα σήμαινε την αλλαγή πολιτικών που διατηρήσαν και  διατηρούν το χάσμα Βορρά - Νότου στην Ε.Ε. Και ιδιαίτερα τα τελευταία 10 χρόνια, το χάσμα : Γερμανίας και ισχυρών βορειο-κεντρικών δορυφόρων της , από τη μια, και υπολοίπων χωρών της Ε.Ε. (και εντός της ευρωζώνης, ειδικότερα), από την άλλη.  Μετά το Brexit,  και την μετά από αιώνες ιδιότυπη αυτοαπομόνωση της Μ. Βρετανίας (!), το στοίχημα αυτό ενδιαφέρει καθοριστικά τις χώρες -μέλη του ευρώ, καθώς και όλες τις χώρες της Ε.Ε.. Χωρίς μια μεγάλη προοδευτική Αντεπίθεση, μακράς διάρκειας, καλά σχεδιασμένη, με εθνικά και περιφερειακά  ερείσματα και κοινωνικούς συσχετισμούς αυτή η προοπτική δεν μπορεί να υπάρξει. Αλλά, αν αυτήν η προοπτική δεν υπάρξει, η Ε.Ε. τελικά δεν θα υπάρξει.

         Η προοδευτική, δηλαδή, Αντεπίθεση είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θεσσαλονίκη, 26 Σεπτεμβρίου 2017.

Ελευθέριος Τζιόλας