Συγχύσεις και αποσαφηνίσεις

Πατριωτισμός, Εθνικισμός, Διεθνισμός, Δημοκρατία, Εθνικά θέματα.

Το εθνικό, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, επιστρέφει στο προσκήνιο, δεν αναιρείται. Η σύγχρονη εμφάνιση του εθνικού φαινομένου, έχει μια ουσιώδη διαφορά από το παραδοσιακά «εθνικό» : μέχρι τώρα τα έθνη, συχνά, έτειναν προς την εσωστρέφεια και την αυτάρκεια. Αναπαράγονταν ως κλειστά συστήματα, ως «φρούρια». Αυτή η έννοια του «οχυρού», είναι πλέον αναχρονιστική. Τα σύγχρονα έθνη θα επιβιώσουν μόνο ως ανοιχτά συστήματα σε ροές πληροφοριών, επιτευγμάτων και ανταλλαγών με τον έξω κόσμο. Θα επιβιώσουν μόνο ως ανοιχτές, μαχόμενες συλλογικότητες σ' έναν κόσμο ανταγωνιστικό.
Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο πως ό,τι είναι εθνικό δεν είναι εθνικιστικό. Η προάσπιση του εθνικού συμφέροντος δεν είναι εθνικισμός. Ο εθνικισμός σαν ιδεολογία και πολιτική αρθρώνεται πάνω σε δύο άξονες : πρώτος, διαιώνιση της ολιγαρχικής εξουσίας και θεοποίηση του κράτους, και ιδιαίτερα των σκληρών μηχανισμών του, δεύτερος, εθνικός ρατσισμός και επεκτατισμός. Ενώ, η εθνική συνείδηση (ο πατριωτισμός) και ο εθνικός αγώνας βρίσκεται στον αντίποδα του εθνικισμού. Το κοινωνικό πρόβλημα και η κοινωνική προοπτική της χώρας δεν μπορεί να νοηθεί ξέχωρα από το εθνικό. Το κοινωνικό πρόβλημα, ο μόνος τρόπος που μπορεί να τεθεί είναι ο συγκεκριμένος ιστορικός τρόπος. Κι ο τρόπος αυτός καθορίζεται απ' τη διεθνή πραγματικότητα των κρατών: των σχέσεων μεταξύ τους (παγκόσμια πραγματικότητα) και των σχέσεων στο εσωτερικό τους (εθνική-κοινωνική πραγματικότητα). Αυτή η πραγματικότητα επιβάλλει την ταυτόχρονη κλιμάκωση της μεγάλης κοινωνικής προσπάθειας, της κοινωνικής αλλαγής και σε εθνικό και σε διεθνικό επίπεδο.
Ο πατριωτισμός (δηλαδή, η εθνική συνείδηση και ο αγώνας) αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση του διεθνισμού, ενός νέου διεθνισμού. Και ο διεθνισμός (ο νέος διεθνισμός) ολοκληρώνει τον πατριωτισμό. Ο πατριωτισμός, αποτελεί παράλληλα απαραίτητο συστατικό μιας σύγχρονης δημοκρατίας. Παντού, η δημοκρατία για να επικρατήσει και να λειτουργήσει δημιουργεί με τα κινήματα της μια συλλογική ταυτότητα, την εθνική συλλογικότητα. Η δημοκρατία και ο πατριωτισμός είναι ιστορικά και πραγματικά δύο έννοιες αδιάσπαστες.
Κάθε απειλή εναντίον της χώρας μας είναι, σε τελική ανάλυση, απειλή εναντίον της κοινωνικής προοπτικής του Λαού της χώρας μας. Η συνύπαρξη εθνικών και κοινωνικών αγώνων, η σταθερή σχέση πατριωτικής και κοινωνικής συνείδησης είναι αναγκαία, και όταν συντελέστηκε τα αποτελέσματα ήταν μοναδικά (ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, ΠΑ.ΣΟ.Κ.).
Ο εθνικός μας πολιτισμός με βαθύ το κοινωνικό του περιεχόμενο αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο. Η πολιτιστική αφύπνιση, σε συνθήκες προϊούσας πολιτιστικής κρίσης, η ανάδειξη ενός πολιτισμού με καίρια στοιχεία στον προσανατολισμό του, με ρίζα στις αγωνιστικές εθνικές-λαϊκές παραδόσεις και τις βαθιές, από την αρχαιότητα, αξίες της πατρίδας και της δημοκρατικής πολιτείας είναι υψηλές προτεραιότητες. Αυτή η προσπάθεια παραπέμπει στον διαρκή ιδεολογικό αγώνα απέναντι στις αξίες του ατομισμού, της αγοράς, του κοσμοπολιτισμού, της εξουσιολατρείας.
Τα ανοιχτά εθνικά θέματα αποτελούν τα μέτωπα όπου κρίνεται η σταθερότητα και ο δυναμισμός της χώρας, καθώς και η δυνατότητα νέων προοπτικών. Τα ανοιχτά εθνικά θέματα δεν είναι οι «χρόνιες πληγές», που ως μόνη θεραπεία τους επιδέχονται τους ποικίλους ακρωτηριασμούς, αλλά οι ανοιχτές προκλήσεις, τα ανοιχτά κεφάλαια της Ιστορίας μας, που επιζητούν θετικά αποτελέσματα. Η Κύπρος, το «Μακεδονικό», οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι οι αιχμές – όχι, όμως τα μόνα – των εθνικών μετώπων.
Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις: η Τουρκία και δείχνει, και από τις πραγματικότητες της, δεν μπορεί να κερδίσει το ευρωπαϊκό στοίχημα. Τον Δεκέμβριο 2004, με ευθύνη του κ. Καραμανλή, κατά τη φάση απόδοσης του τίτλου «υποψηφίου μέλους» προς την Τουρκία, χάθηκε η μεγάλη ευκαιρία της δέσμευσης της για την επίλυση των προβλημάτων σύμφωνα με τις θέσεις της Ελλάδας. Η εμμονή σ’ έναν προσανατολισμό ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. παγιδεύει τη χώρα, δημιουργεί σε βάρος της μέγιστη ανισορροπία στη γεωστρατηγική μας περιοχή και της στερεί δυνατότητες εναλλακτικών κινήσεων. Η Ε.Ε. πρέπει να διαμορφώσει ειδική σχέση με την Τουρκία, στην οποία θα περιλαμβάνονται ως στοιχεία της οι όροι διασφάλισης των κατοχυρωμένων από διεθνείς συνθήκες εθνικών μας δικαίων.
Στην Κύπρο, η θέση μας είναι ξεκάθαρη: ενιαία, χωρίς στρατεύματα κατοχής, βιώσιμη δημοκρατική – ομοσπονδιακή λύση με ισχυρή κεντρική εξουσία.
Στα Σκόπια: ο αλυτρωτισμός πρέπει να αντιμετωπισθεί. Αν το «Μακεδονία» είναι τέτοιο όχημα – και είναι, εκ μέρους των Σκοπίων – η άρνηση τέτοιας ονομασίας, είναι η μόνη ρεαλιστική κι αποτελεσματική θέση. Και, η Αθήνα πρέπει να πάψει να μιλάει για το θέμα σαν παρατηρητής, υποχρεωμένη να «κάνει κάτι», λόγω της ευαισθησίας της Βόρειας Ελλάδας! Και να εφαρμόζει, ενώ στα λόγια εξορκίζει, τη γραμμή: «Βόρειοι – Νότιοι» (απ’ το κυρίαρχο αθηναϊκό κέντρο).
Συνολικότερα, η θετική αντίληψη και διέξοδος στα εθνικά θέματα σχετίζεται με μία ενεργή πολύπτυχη εξωτερική πολιτική, μέσα από την ολόπλευρη κατανόηση των διεθνών εξελίξεων, των ιδιαίτερων περιφερειακών συνθηκών και των νέων ισορροπιών.